Świadczenie wspierające dla pełnoletnich osób z niepełnosprawnościami - krok po kroku

Świadczenie wspierające – krok po kroku

1 stycznia 2024 r. ruszyła realizacja nowego świadczenia skierowanego do osób z niepełnosprawnościami - świadczenia wspierającego wprowadzonego ustawą z dnia 7 lipca 2023 r. o świadczeniu wspierającym.

Link do tekstu ustawy: Ustawa o świadczeniu wspierającym - Internetowy System Aktów Prawnych

Wyjaśniamy krok po kroku kto i jak może je otrzymać.

1. Kto może otrzymać świadczenie?

Świadczenie wspierające przysługuje osobie z niepełnosprawnościami w wieku od ukończenia 18 roku życia posiadającej decyzję ustalającą poziom potrzeby wsparcia, w której potrzebę wsparcia określono na poziomie od 70 do 100 punktów, wydaną w ramach zmodyfikowanego systemu orzecznictwa o niepełnosprawności, na podstawie ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych.

2. Jak i gdzie uzyskać decyzję ustalającą poziom potrzeby wsparcia? 

Decyzję ustalającą poziom potrzeby wsparcia wydaje wojewódzki zespół do spraw orzekania o niepełnosprawności (wojewoda) na wniosek osoby niepełnosprawnej, jej przedstawiciela ustawowego (np. opiekuna prawnego)  albo, za ich zgodą, na wniosek ośrodka pomocy społecznej lub centrum usług społecznych.

Wnioski o wydanie decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia można składać począwszy od 1 stycznia 2024 r.:

• bezpośrednio w wojewódzkim zespole do spraw orzekania o niepełnosprawności, wydającym decyzję ustalającą poziom potrzeby wsparcia albo
• za pośrednictwem powiatowego zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności,
• a także drogą elektroniczną za pośrednictwem portalu informacyjno- usługowego Emp@tia

Przy ustalaniu poziomu potrzeby wsparcia pod uwagę brana będzie m. in. zdolność osoby z niepełnosprawnościami do samodzielnego wykonywania określonych czynności lub zadań związanych z codziennym funkcjonowaniem.

WAŻNE! Procedura uzyskania oceny poziomu potrzeby wsparcia nie łączy się w żaden sposób z koniecznością uzyskania nowego bądź zmiany posiadanego przez osobę niepełnosprawną orzeczenia. Wszystkie uprawnienia wynikające z obecnych orzeczeń pozostają bez zmian.

Kontakt do Wojewódzkiego Zespołu ds. Orzekania o Niepełnosprawności w Województwie Śląskim: 40-024 Katowice, ul. Powstańców 41 A, tel. 322077813, mail: wzon.katowice@katowice.uw.gov.pl. 

Od dnia 1 września 2024 r. funkcjonuje filia Wojewódzkiego Zespołu ds Orzekania o Niepełnosparwności w Województwie Śląskim - w Bielsku-Białej przy ul. Piastowskiej 40, w drugim budynku Starostwa Powiatowego w Bielsku-Białej, na parterze, w pokoju nr 5, tel. 338136232. Filia obsługuje realizację wniosków o wydanie decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia.

3. Kiedy złożyć wniosek o świadczenie wspierające? 

Wniosek o przyznanie świadczenia wspierającego należy złożyć po uzyskaniu decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia (nie wcześniej jednak niż w miesiącu w którym decyzja ta stała się ostateczna).

Natomiast, wnioski o wydanie decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia można składać od 1 stycznia 2024 r.

Co istotne: świadczenie wspierające będzie wprowadzane w trzech etapach począwszy od 1 stycznia 2024 r., a skończywszy na finalnym jego wdrożeniu, które nastąpi 1 stycznia 2026 r.  Oznacza to, że osoby z niepełnosprawnościami - w zależności od przyznanej im liczby punktów oceny potrzeby wsparcia – będą uzyskiwać prawo do świadczenia wspierającego w kolejnych latach.

Harmonogram wprowadzenia świadczenia wspierającego:

• I etap – od 1 stycznia 2024 r. – świadczenie wspierające dostępne dla osób z niepełnosprawnościami z najwyższymi poziomami potrzeby wsparcia, tj. od 87 do 100 pkt
• II etap – od 1 stycznia 2025 r. – świadczenie wspierające będzie dostępne także dla osób z niepełnosprawnościami z kolejnymi poziomami potrzeby wsparcia, tj. od 78 do 86 pkt
• III – ostatni etap – od 1 stycznia 2026 r. – świadczenie wspierające będzie dostępne także dla osób z niepełnosprawnościami z pozostałymi uprawniającymi poziomami potrzeby wsparcia, tj. od 70  do 77 pkt.

Uwaga: Powyższy harmonogram nie dotyczy osób z niepełnosprawnościami, na które ich opiekunowie co najmniej w dniu 1 stycznia 2024 r. lub później pobierali dotychczasowe świadczenie pielęgnacyjne, specjalny zasiłek opiekuńczy, zasiłek dla opiekuna lub świadczenie pielęgnacyjne na nowych zasadach – w przypadku takich osób z niepełnosprawnościami uzyskanie przez nie co najmniej 70 pkt w decyzji o poziomie potrzeby wsparcia, już od 1 stycznia 2024 r. będzie uprawniać do otrzymania świadczenia wspierającego.

4. Gdzie i jak złożyć wniosek o świadczenie wspierające?

Ustalenie prawa do świadczenia wspierającego oraz jego wypłata następuje na wniosek osoby z niepełnosprawnościami  lub osoby upoważnionej do jej reprezentowania.
Aby uzyskać prawo do świadczenia wspierającego, wniosek należy złożyć do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych wyłącznie przez Internet za pośrednictwem jednego z trzech kanałów wnioskowania:

• Platformę PUE ZUS
• Portal informacyjno-usługowy Emp@tia na stronie empatia.mpips.gov.pl
• Bankowość elektroniczną

Narzędziem elektronicznym wykorzystywanym w sprawach dotyczących świadczenia wspierającego i służącym  do kontaktowania się przez ZUS z osobą ubiegającą się lub pobierającą to świadczenie (oraz osoby ubiegającej się/pobierającej świadczenie  z ZUS) jest Platforma Usług Elektronicznych ZUS (PUE ZUS).

Uwaga: Jeżeli wniosek zostanie złożony przez bankowość elektroniczną albo portal Emp@tia, a wnioskodawca nie ma profilu na PUE ZUS, Zakład Ubezpieczeń Społecznych założy taki profil na podstawie danych z wniosku. Na PUE ZUS będzie można znaleźć wszystkie informacje na temat złożonego wniosku i jego obsługi.

Istotne jest, że  osoby ubiegające się o świadczenie wspierające będą mogły w siedzibie lub oddziałach ZUS uzyskać wsparcie i pomoc zarówno w założeniu profilu na PUE ZUS, jak i w wypełnieniu i wysłaniu wniosku przez Internet. Dla potrzebujących pomocy  klientów będą udostępnione komputery, na których możliwe będzie złożenie wniosku o świadczenie wspierające drogą on-line, również z asystą pracownika Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. 

5. W jakiej wysokości przysługuje świadczenie?

Wysokość świadczenia wspierającego jest  powiązana z wysokością renty socjalnej i wynosi od 40% do 220% renty socjalnej – w zależności od poziomu potrzeby wsparcia, czyli liczby przyznanych punktów w decyzji wydanej przez wojewódzki zespół do spraw orzekania o niepełnosprawności.

Świadczenie wspierające przysługuje  miesięcznie w wysokości:

1. 220% renty socjalnej – jeżeli w decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia potrzebę tę określono na poziomie od 95 do 100 punktów;
2. 180% renty socjalnej – jeżeli w decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia potrzebę tę określono na poziomie od 90 do 94 punktów;
3. 120% renty socjalnej – jeżeli w decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia potrzebę tę określono na poziomie od 85 do 89 punktów;
4. 80% renty socjalnej – jeżeli w decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia potrzebę tę określono na poziomie od 80 do 84 punktów;
5. 60% renty socjalnej – jeżeli w decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia potrzebę tę określono na poziomie od 75 do 79 punktów;
6. 40% renty socjalnej – jeżeli w decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia potrzebę tę określono na poziomie od 70 do 74 punktów.

6. Jak długo przysługuje świadczenie?

Świadczenie wspierające przysługuje co do zasady od miesiąca złożenia wniosku o jego przyznanie – na czas ważności decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia, tj. do końca miesiąca, w którym upływa termin ważności tej decyzji.

Ale uwaga: Z uwagi na szczególny charakter świadczenia wspierającego, którego nabycie uzależnione jest od posiadania decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia, wprowadzono regulacje wydłużające okres na złożenie wniosku o to świadczenie.

W przypadku gdy osoba z niepełnosprawnościami złoży wniosek o ustalenie prawa do świadczenia wspierającego w okresie trzech miesięcy, licząc od dnia wydania decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia, prawo do świadczenia wspierającego zostanie ustalone jej od miesiąca, w którym złożyła wniosek o wydanie tej decyzji.

Wydłużony termin na złożenie wniosku dotyczy również osób z niepełnosprawnościami, które skończą 18 rok życia. W takim przypadku, jeżeli wniosek o świadczenie wspierające zostanie złożony w okresie 3 miesięcy od dnia ukończenia przez osobę z niepełnosprawnościami 18 roku życia, prawo do świadczenia ustala się od miesiąca ukończenia przez tą osobę 18 roku życia.

7. Kto ustala prawo do świadczenia wspierającego?

Przyjmowaniem wniosków o świadczenie wspierające, ich rozpatrywaniem oraz przyznawaniem i wypłatą tego świadczenia  zajmuje się Zakład Ubezpieczeń Społecznych.

Postępowanie w sprawie świadczenia wspierającego prowadzone jest przez ZUS w formie elektronicznej. 

Przyznanie świadczenia wspierającego nie wymaga wydania decyzji administracyjnej. Osoby ubiegające się o świadczenie otrzymają informację o jego przyznaniu, która będzie znajdować się w skrzynce odbiorczej na profilu na PUE ZUS – także w sytuacji gdy wniosek zostanie złożony przez bankowość elektroniczną lub portal Empatia.

Decyzje administracyjne będą wydawane jedynie w przypadku odmowy przyznania świadczenia oraz uchylenia lub zmiany prawa do świadczenia, a także w sprawach nienależnie pobranych świadczeń. Decyzję taką wnioskodawca otrzyma elektronicznie na PUE ZUS. Od decyzji ZUS przysługuje odwołanie do Prezesa ZUS, a następnie skarga do sądu administracyjnego.

8. Czy świadczenie przysługuje cudzoziemcom?

Poza obywatelami Polski, do świadczenia wspierającego mogą być uprawnieni także cudzoziemcy – obywatele państw UE, Europejskiego Obszaru Gospodarczego i Szwajcarii oraz w określonych przypadkach Wielkiej Brytanii, a także przy spełnieniu określonych warunków – obywatele państw trzecich. W przypadku obywateli państw trzecich, osoby te muszą posiadać prawo do legalnego pobytu na terytorium RP i prawo dostępu do polskiego rynku pracy.

Co istotne, prawo do świadczenia wspierającego przysługuje zarówno obywatelom Polski, jak i cudzoziemcom, jeżeli zamieszkują na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przez okres, w którym otrzymują świadczenie wspierające.

9. Kiedy świadczenie nie przysługuje?

Świadczenie wspierające nie przysługuje jeżeli:

• osoba z niepełnosprawnościami została umieszczona w domu pomocy społecznej, w rodzinnym domu pomocy, zakładzie opiekuńczo-leczniczym, zakładzie pielęgnacyjno-opiekuńczym, placówce zapewniającej całodobową opiekę osobom niepełnosprawnym, przewlekle chorym lub osobom w podeszłym wieku, zakładzie karnym, zakładzie poprawczym, areszcie śledczym albo schronisku dla nieletnich.
• osobie z niepełnosprawnościami przysługuje za granicą świadczenie o podobnym charakterze do świadczenia wspierającego lub jej opiekunowi przysługuje za granicą świadczenie w związku ze sprawowaniem opieki.

10. W jaki sposób będzie wypłacane świadczenie?

Wypłata przyznanego świadczenia wspierającego będzie odbywać się wyłącznie w formie bezgotówkowej, na wskazane we wniosku konto bankowe.

11. Czy przyznanie świadczenia wspierającego zależy od kryterium dochodowego oraz od innych pobieranych już form wsparcia np. renty czy emerytury?

Świadczenie wspierające przysługuje bez względu na dochody osiągane przez osobę z niepełnosprawnościami lub członków jej rodziny i bez żadnych ograniczeń dotyczących aktywności zawodowej bądź pobierania świadczeń emerytalno-rentowych przez osobę z niepełnosprawnościami, jak również jej opiekuna.

Informacje zaczerpnięte ze strony Ministerstwa Rodziny Pracy i Polityki Społecznej:

https://www.gov.pl/web/rodzina/swiadczenie-wspierajace--krok-po-kroku

Link do wzoru wniosku o decyzję i kwestionariusza ze strony WZON w Katowicach